शब्दभण्डार
१. दिइएका अर्थसँग मिल्ने शब्द पाठबाट खोजेर लेख्नुहोस् :
क) मलेसियाको मुद्रा : रिङ्गेटख) विदेश : परदेश
ग) नागरिक नभएको अवस्था : अनागरिक
घ) मर्न लागेकालाई बचाउने : मृतसञ्जीवनी
ङ) सफा : कञ्चन
च) उथलपुथल : उद्वेलित
छ) कार्य गर्ने क्षमता भएको : सामर्थ्य
ज) जन्मेको ठाउँ : जन्मथलो
२. दिइएका शब्दहरुको अर्थ चिनेर जोडा मिलाउनु होस् :
क) रहर : इच्छा , एक किसिमको दाल
ख) काम : कम्प , कार्य
ग) पत्र : चिठी , तह
घ) कडी : सानो कडा वा मुन्द्रो , जुक्ती
ङ) अन्तर : भिन्नता , भित्री हृदय
३. दिइएका अनेकार्थी शब्दहरुको एकभन्दा बढी अर्थ लेख्नुहोस् :
मास : महिना , एक प्रकारको दाल ।
खरी : एक प्रकारको रुख , लेख्न प्रयोग गरिने सेतो पत्थर , मादल तबला आदिमा लगाउने मसला ।
ताल : पोखरी , चाल , बाजाको मात्रा , मौका ।
खाग : गैँडाको नाकमाथिको मूल्यवान अङ्ग , अग्राख , जान्नेसुन्ने ।
फेरी : हरिणको सिङको बाजा , प्रदक्षिणा ।
साँचो : सत्य , ताल्चा खोल्ने साधन ।
कछाड : छोटो धोती , पहाडको तल्लो भाग ।
अर्थ : मतलब , प्रयोजन , धन ।
चरण : तह , पाउ , श्लोकको एक पङ्क्ति ।
काल : समय , मृत्यु ।
४. दिइएका पदावलीलाई अर्थ स्पष्ट हुने गरी वाक्यमा प्रयोग गर्नुहोस् :
कहाली लाग्नु
मलाई बुढापाखाको कहानी सुन्दा कहाली लाग्छ ।टपाटप टिप्नु
तिहारलाई राखेको फूल भाइले टपाटप टिपेछ ।महिना मर्नु
बुबाले महिना मरेपछि मोबाईल किनिदिन्छु भन्नुभयो ।रोइकराइ गर्नु
रामले रोइकराइ गरेर घुम्न जान्छु भनी बुबालाई फकायो ।वितृष्णा पलाउनु
सीतालाई सधै घरमा झैझगडा सुन्न परेपछि पढ्न पनि वितृष्णा पलाउन थाल्यो ।हातमुख जोड्नु
धेरै नेपालीहरुलाई हातमुख जोड्नको समस्याले विदेशीनु परेको छ ।उजुरी गर्नु
सीतामाथि हातपात भएपछि रामुकाकाले प्रहरीमा उजुरी गर्नुभयो ।श्रम स्वीकृति लिनु
वैदेशिक रोजगारमा जानका लागि श्रम स्वीकृति लिन आवश्यक छ ।अवैधानिक
गाँजाको व्यापार गर्नु अवैधानिक काम हो ।बदला लिनु
हरिको साथीसँग झगडा भएपछि बदला लिनलाई मौक किरेर बसेको छ ।सहारा बन्नु
हामी सबै बुढेसकालमा आमाबुबाको सहारा बन्नु पर्छ ।बोध र अभिव्यक्ति
१. पाठ पढी दिइएका प्रश्नहरुको उत्तर दिनुहोस् :
क) चिठीमा कतिवटा अनुच्छेद रहेका छन् ?
चिठीमा सातवटा अनुच्छेद रहेका छन् ।ख) चिठीको आदि , मध्य र अन्त्य भागमा कस्ता विषयवस्तु छन् ?
चिठीको आदि भागमा वैदेशिक रोजगारी प्रतिको मोह देखाइएको छ भने मध्य भागमा वैदेशिक रोजगारीले दिएको क्षणिक सुखको अनुभव सुनाइनुका साथै अन्त्य भागमा स्वदेश प्रतिको मोह देखाइएको छ ।ग) पुर्णविक्रमले सुरुका दुईतीन वर्ष विदेशमा कसरी बिताए ?
पुर्णविक्रमले सुरुका दुईतीन वर्ष विदेशमा मोजमस्तीमा र रमाइलो गर्दै बिताए ।घ) पुर्णविक्रम कस्तो सपना बोकेर विदेश गएका थिए ?
पुर्णविक्रम परदेशमा रहेको सुनको बोटबाट टपाटप पैसा टिपेर चाँडै धनी भइन्छ भन्ने सपना बोकेर विदेश गएका थिए ।ङ) चिठीमा के कस्ता अङ्गहरु हुन्छन् , लेख्नुहोस् ।
चिठीमा मिति , ठेगाना, सम्बोधन , शिस्टाचार, विवरण, समापन र खामको नमुना जस्ता अङ्गहरु हुन्छन् ।२. `दिनहरु ……..हुने छु ´, चिठीको अंश पढी खाली ठाउँमा छुटेका शब्द भर्नुहोस् :
क) दुई महिनापछि काममा फर्कंदा कम्पनीले पनि राखेन ।
ख) त्यति वेला मात्र मलाई थाहा भयो, देश र परदेशको अन्तर ! नागरिक हुनु र अनागरिक हुनुको अन्तर !
ग) जीवनप्रति वितृष्णा पलाइरहेको थियो ।
घ) छिट्टै नेपाल फर्केर आफ्नै माटोमा परिश्रम गरी जीवन निर्वाह गर्ने विचारमा छु ।
ङ) अवको तीन महिनाभित्र म आफ्नो जन्मथलो, आफ्ना आमाबुबाको काख र प्रियजनहरुको माझमा हुने छु ।
३. `अहिले म सम्झन्छु ………सार्थक बनाउँछु´ चिठीको अंश पढी दिइएका प्रश्नहरुको उत्तर लेख्नुहोस् :
क) नेपालको जलराशिमा कस्तो सामर्थ्य रहेको छ ?
नेपालको जलराशिमा संसारकै मानिसहरुको प्यास मेटाउने सक्ने सामर्थ्य रहेको छ ।ख) हाम्रो देशको विकासले गति लिन नसक्नुको कारण के हो ?
देशका जनताको दृढ इच्छाशक्ति र इमानदार प्रयत्न नभएकाले हाम्रो देशको विकासले गति लिन नसकेको हो ।ग) परदेशमा सिकेको सिपले कसरी देश विकास गर्न सकिन्छ ?
परदेशमा सिकेको सिप आफ्नै देशमा प्रयोग गर्नुको साथै आरुलाई समेत सिकाई सोरोजगारको वातावारण सिर्जना गरेर देश विकास गर्न सकिन्छ ।घ) देश विकासको मूल मन्त्र के रहेछ ?
देश विकासको मूल मन्त्र हरेक जनताले हातेमालो गर्दै अगाडि बढ्नुपर्छ रहेछ ।ङ) म पात्र किन घर फर्कन चाहेको हो ?
वैदेशिक रोजगार प्रति वितृष्णा भएर म पात्र घर फर्कन चाहेको हो ।४. दिइएको चिठीको अंश पढी प्रश्नहरुको उत्तर दिनुहोस् :
क) म पात्रले गरेका सही र गलत निर्णय के के थिए ?
म पात्रले गरेको सही निर्णय वैदेशिक रोजगारी छोडेर आफ्नो गाउँ, परिवार, देश सम्झेर फर्किनु हो । पैसा कमाउने आशामा विदेशिनु , विदेशिएपछि घरपरिवारलाई बिर्सनु , पैसा वचत नगर्नु जस्ता म पात्रका गलत निर्णयहरु थिए ।ख) म पात्रको घर फर्कने निर्णयप्रति तपाईंको धारणा लेख्नुहोस् ।
म पात्रले आदर्शको मार्गलाई अङ्गाली घर फर्कने निर्णय गर्नु समसामयिक परिवेशमा विदेशिन हतार गर्ने, युवाहरुलाई समेत आफ्नो गाउँठाउँ आफैले बनाउनुपर्छ भन्ने देशभक्ति भावना जागृत गराएको पाइन्छ ।५. पुर्णविक्रमको ठाउँमा तपाईं हुनु भएको भए के गर्नुहुन्थ्यो , आफ्नो विचार प्रस्तुत गर्नुहोस् ।
यदि पुर्णविक्रमको ठाउँमा म भएको भए , पैसा कमाउने लोभमा परेर आफ्नो स्वर्गभन्दा प्यारो देश र देवतासमान आमाबुबालाई छाडेर पुर्णविक्रम जस्तो म विदेश जाने थिएन । आफ्नो पढाई सकेर आफ्नै देशको सेवा गर्थे । यदि वैदेशिक रोजगारीमा जानै पर्ने बाध्यता आइपरेको भएपनि केही समय गएर पैसा कमाएर ल्याई आफ्नै देशमा स्वरोगार बनेर केही गर्थे । विदेशमा जाने रहर भएका अरु युवाहरुलाई पनि सम्झाइबुझाइ गरेर देश विकासमा हात जुटाउन आग्रह गर्थे । विदेशमा गएर हेला पाउनु भन्दा स्वदेशमै बसेर देशको लागि केही असल काम गर्थे । विदेशमा गएर सिकेका सिपहरूलाई पनि स्वदेशमा आएर सिपको सदुप्रयोग गर्थे ।६. तपाई सुरज हुनुभएको भए चिठीको प्रतिउत्तर कसरी दिनुहुन्थियो लेखनुहोस् :
मिति: २०७७-०१-२६
पोखरा, गण्डकी प्रदेश
नेपाल ।
प्रिय मित्र पूर्णविक्रम,
धेरै धेरै माया अनि मिठो सम्जाना !
केहि समय बाटो बिराएको मेरो मित्रको आखाँ खुलेछ र भ्रमको पर्दा हटेछ । तपाईंले आफूले विदेशमा सिकेका सिपलाई यहाँ आएर प्रयोग गर्छु भन्नुभएको कुरा सारै मन पन्यो । तपाईं यहां आउनुहोस् मैले सक्ने आर्थिक सहयोग म गर्नेछु । यहांका युवाशक्तिलाई विदेश जान ठिक रहेनछ भन्ने सन्देश दिनुभयो भने हाम्रो गाउँ छिट्टै विकास हुनेछ । यहाका युवापुस्तालाई केही सिप सिकाएर रोजगार दिने नया उपायहरू खोजौला । यहाँ तपाई आउने कुरामा सबै गाउँले खुसी भएका छन् । तपाईं कहिले आउनुहुन्छ र भेट होला भन्ने आशाले म विचलित भएको छु ।
ढिलै भए पनि मैले सम्भाएका कुरा तपाईले मनन गर्नु भएछ साह्रै खुसी लागेको छ । स्वदेश र विदेशको अन्तर पनि राम्रैसँग बोध गर्नु भएछ । विदेशमा गएर साह्रै दुःख पनि पाउनु भएछ, जुन कुरा सुन्दा अति नरमाइलो लाग्यो । हजुरको घर फकने निर्णय सुन्दा अत्यन्तै खुसी लागेको छ । हजुरको यो निर्णय अत्यन्त स्वागतयोग्य छ । अब स्वदेश फर्किन कति पनि ढिलो नगर्नुहोला । चिठी पनि लेख्दा लेख्दै धेरै लामो भएछ, अरू कुरा भेटमा गरौंला आजलाई यतिमै कलम बन्द गर्छु ।
उही तिम्रो साथी,
सुरज नेपाल
७. दिइएको अनुच्छेद पढ्नुहोस् र सोधिएका प्रश्नहरुको उत्तर दिनुहोस् :
क) मूल्याङ्कन भनेको के हो ?
मूल्याङ्कन भनेको शैक्षिक उद्देश्यहरु कुन हदसम्म प्राप्त गर्न सकियो भनी किटान गर्ने प्रक्रिया भएकाले यो शिक्षण सिकाइको अभिन्न अङ्ग हो ।ख) निर्माणात्मक र निर्णयात्मक मुल्याङ्कन बिच के फरक छ?
निर्माणात्मक मूल्याङ्कन कार्यक्रम सञ्चालन सँगसँगै औपचारिक र अनौपचारिक रुपमा जुनसुकै समयमा मूल्याङ्कन गरी पृष्ठपोषण दिन मिल्छ भने निर्णयात्मक मूल्याङ्कन शिक्षण सिकाइ कार्यक्रमको अन्त्यमा विद्यार्थीको उपलब्धि वा स्तर निर्धारण गरी प्रमाणपत्र प्रदान गरिन्छ । येही नै निर्माणात्मक र निर्णयात्मक मुल्याङ्कन बिच के फरक छ ।ग) प्रमाणपत्र दिने परीक्षा किन आवश्यक छ ?
प्रमाणपत्र दिने परीक्षा शैक्षिक उद्देश्यबमोजिम विद्यार्थीले उपलब्धि हासिल गर्न सके वा नसकेको निर्णय लिई स्तर निर्धारण गरेर प्रमाणपत्र प्रदान दिन आवश्यक छ ।घ) `पाठ्यक्रम ´र `पृष्ठपोषण´ को अर्थ लेख्नुहोस् ।
पाठ्यक्रम : शिक्षण सिकाइको पूर्ण योजनाको दस्तावेजपृष्ठपोषण : कुनै काम कुरामा पछाडि बसेर सहायता पुर्याउने काम
८. गाउँको विकासका लागि पर्यावोरणमैत्री सडक आवसेक छ भन्ने खुलाउदै साथीलाई चिठी लेख्नुहोस् ।
मिति: २०७७-०१-२६
पोखरा, गण्डकी प्रदेश
नेपाल ।
प्रिय साथी अभिवादन !
जीवनमा धेरै सम्झना छ ।
सम्पूर्ण जैविक र अजैविक वस्तुहरूको सामूहिक अन्तरसम्बन्ध नै वातावरण हो । पर्यावरणले ब्रह्माण्डमा रहेका सम्पूर्ण मानिस जीव, निजीव वस्तुहरू पशुपक्षी, रुख विरुवा, माटो, पानी, पहाड भूमि आदिलाई सन्तुलनमा राख्छ । हर अभिषेक हामीले विकासको नाममा कहिलयै वातावरणलाई प्रत्यक्ष अप्रत्यक्ष असर पर्ने कार्य गर्नुहुदैन । गाउँको विकास गर्ने नाममा हामीले कहिल्यै रुखविरुवा काट्नु हुँदैन । यदि काट्नै परे पनि सडक वरपर विरुवा रोपिहाल्नुपर्दछ । हामीले बाटो नजिक ठूलाठूला फ्याक्ट्री, मिल खोल्न दिनु हुँदैन । हामीले निर्माण गरेका बाटाहरू धूलो मैलो हुनु हुँदैन । बाटोको धूलोले मानव स्वास्थ्यमा प्रत्यक्ष असर पार्दछ ।
त्यसैले समाज विकास गर्ने क्रममा पर्यावरणमैत्री ढङ्गले विकास गर्न आवश्यक छ । पर्यावरण जोगाउँदै विकास गर्नु अपरिहार्य छ । आजलाई यति नै बाँकी अर्को पत्रमा लेखौला । पत्र पाएपछि पर्यावरण जोगाउँदै कसरी विकास गर्न सकिन्छ ? तिमीलले जानेका उपाय बताउँदै जवाफ फर्काउँछौ भन्ने आशा गर्दछु ।
तिम्री प्यारी साथी
सुनबी पोखरेल
९. दिइएको अभिनन्दन पत्र पढ्नुहोस् र साहित्यका क्षेत्रमा योगदान गरेका कुनै एक व्यक्तिलाई प्रधान गरिने अभिनन्दन पत्रको नमुना तयार पार्नुहोस् :
अभिनन्दन पत्र
श्री राम चरण ज्यू,
तपाईंले नेपाली साहित्यको अध्ययन, अनुसन्धान तथा अन्वेषणको क्षेत्रमा प्रेरणादायी र उत्प्रेरक भूमिका खेल्दै आइरहनु भएको छ । नेपाली साहित्यका कविता, नाटक, निबन्ध, कथा र उपन्यासका माध्यमबाट तपाईले दिनुभएको योगदानको कदर गर्दै यो अभिनन्दन पत्र प्रदान गरिएको छ । तपाईंको उर्जाशील जीवनयात्रा, साहित्य क्षेत्रमा सक्रियता र अनवरत साधना सबैको लागि प्रेरणादायी बनोस् । तपाइँको यही अद्वितीय, अनुपम र अव्यक्त दीर्घ साधनाप्रति नतमस्तक हुँदै र सुस्वास्थ्य, सक्रिय दीर्घजीवनका लागि हार्दिक शुभकामना ब्यक्त गर्दै तपाइँको हार्दिक सम्मानका साथ यो अभिनन्दन पत्र प्रदान गर्दछौं ।साहित्य समाज, नेपाल
१०. सामाजिक क्षेत्रमा योगदान पुर्याउने कुनै एक व्यक्तित्वको योगदानको कदर गर्दै प्रदान गरिने सम्मान पत्रको नमुना तयार पार्नुहोस् :
सम्मान पत्र
श्री राम चरण ज्यू,
तपाईले यस भक्तपुर नगरको सामाजिक क्षेत्रमा आइपर्ने हरेक प्रकारका समस्याहरूको समाधानका लागि प्रेरणादायी र उत्प्रेरक भूमिका खेल्दै आइरहनु भएको छ । सहयोगी, मिलनसार र भक्तपुर नगरकै अभिभावकका रूपमा तपाईंले दिनुभएको योगदानको कदर गर्दै यो सम्मान पत्र प्रदान गरिएको छ । तपाईंको उर्जाशील जीवनयात्रा, सामाजिक क्षेत्रमा सक्रियता र प्रेरण व्यक्तित्व सबैका लागि प्रेरणादायी बनोस् ।मध्यपुर ठिमी नगरपालिका, भक्तपुर
व्याकरण
१. दिइएको अनुच्छेद पढी कुन कुन लेख्य चिह्न प्रयोग भएका छन् , पहिचान गर्नुहोस् :
उद्धरण चिह्नअर्धविराम चिह्न
विस्मयसूचक चिह्न
अल्पविराम चिह्न
प्रश्नचिह्न
२. दिइएका वाक्यहरुमा आवश्यक ठाउँमा आवश्यक चिह्न प्रयोग गर्नुहोस् ।
क) मैले घर बाटो फूल मान्छे र गाडीहरुको चित्र बनाएको छु ।
मैले घर, बाटो, फूल, मान्छे र गाडीहरुको चित्र बनाएको छु ।ख) तिमी यहाँ बस चकचक नगर
तिमी यहाँ बस , चकचक नगर ।ग) हामीले सुखदुःख रातदिन जीवनमरण जस्ता आइरहने गइरहने कुरा हुन् भन्ने बुझ्नुपर्छ ।
हामीले सुख-दुःख , रात-दिन , जीवन-मरणजस्ता आइरहने-गइरहने कुरा हुन् भन्ने बुझ्नुपर्छ ।घ) तिमी र उसले के काम गर्यौ ।
तिमी र उसले के काम गर्यौ ?ङ) अहा कति सुन्दर जीवन
अहा! कति सुन्दर जीवन ।च) अग्लो होचो टाढा नजिक वर पर आदि विपरीतार्थी शब्द हुन्
अग्लो – होचो , टाढा – नजिक , वर – पर आदि विपरीतार्थी शब्द हुन् ।छ) म तुरुन्तै फर्किहाल्छु उसले भन्यो
” म तुरुन्तै फर्किहाल्छु ” उसले भन्यो ।ज) मेरो देशको नाम हो नेपाल
मेरो देशको नाम हो – नेपाल ।
झ) क्रियाहरुलाई कर्मप्रदानताका आधारमा दुई किसिममा बाँड्न सकिन्छ :
क) सकर्मक ख) अकर्मक
क्रियाहरुलाई कर्मप्रधानताका आधारमा दुई किसिममा बाँड्न सकिन्छ :-
क) सकर्मक ख) अकर्मक
No comments:
Post a Comment